Ugunduzi mkubwa wa barakoa ya dhahabu pamoja na hazina ya vitu vya sanaa katika tovuti ya Bronze Age nchini Uchina umezua mjadala mtandaoni kuhusu kama kulikuwa na wageni nchini Uchina maelfu ya miaka iliyopita.

Kinyago hicho cha dhahabu, ambacho kinawezekana huvaliwa na kasisi, pamoja na zaidi ya vitu 500 vya sanaa huko Sanxingdui, eneo la Bronze Age katikati mwa mkoa wa Sichuan, vimekuwa gumzo nchini China tangu habari hiyo ilipotangazwa Jumamosi.

Kinyago hicho ni sawa na uvumbuzi wa hapo awali wa sanamu za shaba za binadamu, hata hivyo, sifa zisizo za kibinadamu na za kigeni za matokeo hayo zimezua uvumi kuwa zinaweza kuwa za jamii ya wageni.

Katika majibu yaliyokusanywa na shirika la utangazaji la CCTV, baadhi walikisia kuwa barakoa za awali za uso wa shaba zilifanana zaidi na wahusika wa filamu ya Avatar kuliko watu wa China.

"Ina maana kwamba Sanxindui ni wa ustaarabu wa kigeni?" aliuliza mmoja.

Walakini, wengine waliuliza tu ikiwa labda matokeo yalitoka kwa ustaarabu mwingine, kama ule wa Mashariki ya Kati.

Mkurugenzi wa Taasisi ya Akiolojia katika Chuo cha Sayansi ya Jamii cha China, Wang Wei, aliharakisha kuzima nadharia ngeni.

"Hakuna nafasi kwamba Sanxingdui ni ya ustaarabu wa kigeni," aliiambia CCTV.

"Masks haya ya macho yanaonekana kuwa ya kutiwa chumvi kwa sababu watengenezaji wanataka kuiga sura ya miungu. Hazifai kutafsiriwa kama sura ya watu wa kila siku,” aliongeza.

Mkurugenzi wa Jumba la Makumbusho la Sanxingdui, Lei Yu, alitoa maoni kama hayo kwenye CCTV mapema mwaka huu.

"Ulikuwa utamaduni wa kikanda wa kupendeza, unaostawi pamoja na tamaduni zingine za Kichina," alisema.

Lei alisema aliweza kuona ni kwa nini watu wanaweza kufikiri kwamba vitu vya kale viliachwa na wageni. Uchimbaji wa awali ulipata fimbo ya dhahabu na sanamu yenye umbo la mti wa shaba tofauti na vitu vingine vya kale vya Kichina.

Lakini Lei alisema sanaa hizo zenye sura ya kigeni, ingawa zinajulikana sana, zinahesabiwa tu kama sehemu ndogo ya mkusanyiko mzima wa Sanxingdui. Sanaa zingine nyingi za Sanxingdui zinaweza kufuatiliwa kwa urahisi hadi kwa ustaarabu wa mwanadamu.

Maeneo ya Sanxingdui yanaanzia 2,800-1,100BC, na iko kwenye orodha ya UNESCO ya maeneo ya urithi wa dunia. Tovuti iligunduliwa kwa kiasi kikubwa katika miaka ya 1980 na 1990.

Wataalamu wanaamini eneo hilo lilikaliwa na Shu, ustaarabu wa kale wa China.